Telesio, Bernardino: Bernardini Telesii Consentini De Rerum Natura iuxta propria principia : Liber Primus, & Secundus. Neapoli : Cacchius, 1570
Inhalt
Vorderdeckel
Titelblatt
Widmung
2r Bernardini Consentini De Rerum Natura Iuxta Propria Principia, Liber Primus.
2r Mundi constructionem, corporumq[ue], in eo contentorum naturam, non ratione, quod Antiquioribus factum est, ... Cap. 1.
2v Mundum universum è Cælo, Terra, mari, & aere, ut è magnis corporibus constare videri posse; & stella cum Cælo deferri. Cap. 2.
3r Mundum universum è Cælo tantùm, & Terra, ut è magnis corporibus constare. Cap. 3.
3v Cælo modò, & Terram prima esse Mundi corpora. Cap. 4.
4r Cælum & Terra in sese mutuò agendi ui prædita esse, & entia omnia è duplici natura constituta esse, ex altera, quæ generetur, & corrumpatur, ... Cap. 5.
4v Naturam, quæ accedit, receditq[ue], non unam, simplicemq[ue], sed benè multiplicem & agendi, operandiq[ue], ui præditam & incorpoream esse. Cap. 6.
5r Naturam, quæ remanet, unam esse universam, & actionis ipsam, operationisque omnis expertem, agentes, operantèsque naturas suscipere, & seruare. Cap. 7.
5v Proptere à pugnare inter se agentes naturas, quôd singulæ materiam universam occupare appetant, & eidem plures simul inesse minimè possint. Cap. 8.
6r Nec tenuitatem, crassitièmque, nec lucem, tenebàsque, nec motum atq[ue], immobilitatem in sese mutuò agendi vi præditas esse. Cap. 9.
7r Calorem, & frigus in sese mutuó agere, & ab ipsis tenuitatem, crassitiemq[ue], & lucem, tenebrasq[ue], & motum, atq[ue], immobilitatem fieri, manarèue. Cap. 10.
8r Calorem motui natura, dignitatèue, & tempore prætre, & motum caloris omninò operationem eße, & cur motus calorem facit. Cap. 11.
8v Calorem tenuitatem facere, quòd motui, quo ille gaudet, apta sit, frigus contra crassitiem, quòd immobilitati, à qua illud servatur: & cur ... Cap 12.
9r Agentia rerum omnium principia calorem esse, & frigus. Cap. 13.
9v A duabus agentibus naturis longè plurima entia constitui, quòd latissimæ sunt illarum vires, & quibus diversis factis, diversæ illæ fiunt, & quòd propria illarum ... Cap. 14.
10r Terram in ea primùm à Sole inverti, quæ ipsius naturæ proximiora sunt: tùm in ea, quæ remotiora apparent, non, ut Antiquioribus ... Cap. 15.
11r Terram proptere à etiam in diversissima, & non assiduè in tenuiora, nec etiam in calidiora inverti entia, quòd diversissimo, ... Cap. 16.
12r A calore diverso, vel difformi è materia eadem, & è materia vel diversa, vel difformi à calore eodem diversa constitui entia: ... Cap. 17.
13r Cur diversus, & cur idem, at non uniformis calor diversa constituit entia, & entia multa ab utraque natura effecta ... Cap. 18.
13v Qui calor, vel quantus quæ entia constituat, inquiri non debere, distinctè enim caloris differentias percipi non posse, ... Cap. 19.
14v Quid crassities, & quid tenuitas sit, & insignes crassitei ad tenuitatem progredientis immutationes, lentorem esse, ... Cap. 20.
15v Lentorem, molliciémue, & uiscotitatem puras, syncerasq[ue], à calore quouis, uniformis modo is sit, at commodiùs à languidiore, ... Cap. 21.
16v Quæ è crassis tenuia fiunt non omnia in medias agi dispositiones, sed ea tantùm, quæ non valdè dissimilaria sunt: ... Cap. 22.
17r Fluores vel è summa crassitie à languente calore, at promptiùs, faciliusq[ue] à robusti ore fieri. Cap. 23.
17v Tenuitatem etiam à calore quocunque, at promptiùs, faciliusq[ue], à robustiore fieri, nec puriorem tamen, sed magis ... Cap. 24.
18r Quæ ab uniformi calore & è Terra similari, & qui fluores à quo calore, & quali è Terra, & quæ è fuoribus spissatis, ... Cap. 25.
19r Que è fluoribus compactis constituta videri possunt. Cap. 26.
19v A quo calore, & qua è re quæ calida quidem, at nec alba, nec transpicuitatis, nec lentoris participia apparent. Cap. 27.
20r Qualia sint quibus calor ut propria substantia inest, at non caloris solius, sed frigoris itidem actione effecta sunt, ... Cap. 28.
20v A quo calore, & quali è materia animalia, & plante constituantur. Cap. 29.
20v Quæ fiunt omnia, vel quæ sponte fieri videntur, à simili omninò fieri, idq[ue, Antiquioribus etiam visum esse, positumq[ue], ... Cap. 30.
21v Non es tantùm, quæ externam speciem constituentibus similem nacta sunt, à simili facta esse videri debere, sed quæ dissimili illa, ... Cap. 31.
22r Ignem etiam, qui motu, & contritione fit, à simili fieri. Cap. 32.
22v Cur circa Terram constitutum sit Cœlum, & cur stellis distinctum, & in orbes divisum, Iiq[ue] non eodem omnes moventur motu. Cap. 33.
23r Sentiendi facultatem naturæ agenti utrique traditam esse, & in ea sola Cœlo Terram convenire, at exquisitiorem ... Cap. 34.
24r Non proptereà non entibus omnibus datum esse sesum, quòd sensoria data non sint, & nequaquàm sentiendi organa ... Cap. 35.
24v Nisi principii utriusque, vel alterius proprius sit sensus, & motus nequaquam enti ulli illos indi posse. Cap. 36.
25r Aeternum esse utrumque agens principium, & utrumque primum corpus, nes Aristotelis rationem obstare contrarium astruentem. Cap. 37.
26r Rationes, signaq[ue], quibus Aristoteles non igneum esse Cœlum declarat, & diversa omniò à sublunarium substantia ipsum donat. Cap. 38.
27v Rerum naturam, earumq[ue], inter se similitudinem, dissimilitudinemq[ue], ab earum operatione habendam esse, ... Cap. 39.
28r Motus inter se minimé diversos, sed eandem omninò operationem esse omnes, & omnes mobili enti æquè convenire: ... Cap. 40.
28v Etiamsi motus inter se diversi sint, & corporis unius unus modò proprius sit, non proptereà Cœlum ab igne diversum Aristoteli ... Cap. 41.
29v Terram Cœlo omninò contrariam esse, & nullum illi motum convenire, & absure das esse Aristotelis rationes, quæ motum illi naturalem, ... Cap. 43.
30v Terræ partes deorsum delabentes non moueri, sed decidere, & quomodo Terra ipsa universa sustineatur. Cap. 44.
31r Terræ partium descensum non proptere à naturalem videri debere, quòd quò illæ maiores sint, eò velociùs delabantur, ... Cap. 45.
31v Cur gravium ad inferna motus assiduè magis concitetur, Peripateticorum nulli satis explicatum est. Cap. 46.
33r Non proptereà orbes, stellasq[ue], igneas ponendas non esse, quòd si tanta mole exuperet ignis, reliqua omnia corrumpat, occupetq[ue]. Cap. 47.
33v Signa an Aristotele ostensa orbes, stellasq[ue], igneas esse declarant. Cap. 48.
34r Cœlum igneum esse, & sensus manifestat, & ratio. Cap. 49.
35r Peripateticorum rationes, quibus calorem, & frigus substantias esse negant. Cap. 50.
35v Non aliam à calore substantiam entibus indendam esse, quòd vel agant, vel operentur quid, quod calor agere, aut operari non possit: ... Cap. 51.
36r Calorem neque in igne, neque in animalibus, neque alio in ente ullo substantiæ alterius, ut Peripateticis placet, organum esse: ... Cap. 52.
37r Non aliam substantiam vel in simplicium, vel in mistorum aliorum, atque in animalium ipsorum constitutione ab Aristotele ... Cap. 53.
38v Non proptereà calorem substatiam non eße, sed accidens, quòd accidentium more nonnullis accedit, & ab iis recedit nihil immutatis. Cap. 54.
39r Calorem, & frigus non proptereà substantias non esse, quòd mutuò sibiipsis opponantur. Cap. 55.
40r Neque uerò quòd intendantur, & remittandur, magisq[ue], & minus suscipian. Cap. 56.
41r Nec quòd sensu percipiantur. Cap. 57.
42r Bernardini Consentini De Rerum Natura, Liber Secundus.
42r Quoniam, quæ in superiore Commentario exposita sunt, alio omnia se habere modo Aristoteli videntur, eius omninó de singulis ... Cap. 1.
42v Agentia rerum principia contraria visa eße Aristoteli, & duo tantium. Cap. 2.
43r Contrarii nobilioris loco formam esse Aristoteli positam, priuationem verò ignobilioris. Cap. 3.
44v Nec obstare quicquam, quòd priuatione, ut non ente, ad rerum generationem uti interdum Aristoteles videtur. Cap. 4.
45v Substantiam, in qua generationes fiunt, & corruptiones, à duobus tantùm detineri primis contrariis Aristoteli omninò placere. Cap. 5.
46r Caliditas, & frigiditas, & humiditas, & siccitas, prima corpora Aristoteli constituunt, Ignem videlicet, & Aquam, Aerem & Terram. Cap. 6.
47r Prima corpora mutuò in seipsa Aristoteli inverti. Cap. 7.
47r Aristoteles sibiipsi contrarius ad primorum corporum constitutionem duplici utitur oppositione. Cap. 8.
48r Alteram agentium oppositionem ad primorum corporum constitutionem Aristoteli allatam esse, quòd quatuor supposucrit esse ... Cap. 9.
48v Recte à sensu & esse, & quæ, quòtue sint prima corpora habendum Arestoteli uisum; at sensum sequuto duo tantùm, ... Cap. 10.
49r Hippocratis positiones, quibus calorem, frigus, humorem, siccitatemq[ue], agentia rerum principia, & omnium elementa esse construit. Cap. 11.
50r Quæ Hippocratem induxisse videri possunt, ut singula prima corpora à duobus constitueret agentibus principiis, & Terram illa, ... Cap. 12.
50v Si quæ sint prima corpora, ratione ponendum soret, qua poni possent. Cap. 13.
50v Nec humiditatem, siccitatemq[ue], agentes naturas, nec Terram, Aquam, Aerem atque Ignem prima corpora videri debere, ... Cap. 14.
51v Animal universum à calore solo constitui, & à calore solo constitutum, in quæ resolui Hippocrati videtur, resolui posse: ... Cap. 15.
53r Proprias positiones intuenti Aristoteli duo tantùm prima corpora, & Cœlum illa, Terramq[ue], esse videri debuiße. Cap. 16.
53v Humiditatem, siccitatemq[ue], in primorum corporum constitutione agentes Aristoteli positas esse. Cap. 17.
54r Humiditatem, siccitatemq[ue], Aristoteli etiam passivas visas esse, & esse omninò passivas. Cap. 18.
55v Calori siccitatem coire non posse, nec frigori humorem. Cap. 19.
57r Aristotelem quatuor ponentem prima corpora eo etiam incommodo premi, quòd singula duplici natura donet oporet. Cap. 20.
58v Prima corpora sibiipsis contigua poni non posse. Cap. 21.
58v Nec aliam aquarù multitudine, nec mare ipsum aquæ esse universitate. Cap. 22.
59v Aquam nullam frigidam esse, sed calidam omninò. Cap. 23.
61r Aerem non summè calidum, qualis Aristoteli ponitur, nec primum igitur corpus esse. Cap. 24.
61v Ignem non siccum esse, sed humidum; & Aristoteli imprimis humidum, videri debere. Cap. 25.
62v Ignem summè Terræ esse oppositum, summeq[ue], contrarium & ipsi imprimis Aristoteli talem videri. Cap. 26.
64r Si corpora, quæ prima Aristoteli ponuntur, prima sint omnia, qualia Aristoteli videntur, mutuò in sese omnia, & quo Aristoteli ... Cap. 27.
64v E corporum inversione ignem solum, & Terram solam prima, aerem, & aquam secunda omninò corpora, & Terram summè ... Cap. 28.
65v Ex igne, & aqua, & ex aere, & Terra qua Aristoteli placet ratione à seipsis passis, non quæ Aristoteli videntur, ... Cap. 29.
66v Corpora reliqua omnis è dictis quatuor simul inexistentibus, & sibiipsis commistis componi Aristoteli, & illorum naturam, ... Cap. 30.
67v Nec prima corpora, nec alia ulla, quo Aristoteli placet, modo commisceri inter se posse. Cap. 31.
69r Ad mistorum compositionem aqua Aristoteli opus non esse. Cap. 32.
70v Ad mistorum compositionem neque aerem Aristoteli afferendum eße, neque ignem. Cap. 33.
71r Simplicia, eoxumq[ue], natura mistis simul inesse non posse. Cap. 34.
71v Inde etiam intelligi posse secunda corpora è quatuor primis simul inexistentibus non constare, & aquam primum ... Cap. 35.
72r Obliqua Solis latio Aristoteli efficiens rerum causa. Cap. 36.
73r Non obliqua Solis latio, ut Aristoteli placet, sed calor, & frigus à Deo optimo maximo moderata, efficientes rerum causæ. Cap. 37.
73v Obliquæ lationi utrumque agens principium attribui non posse, sed necessariò eorum alterum Solem, Terram alterum videri debere. Cap. 38.
74r Solem accedentem generationis causam non esse, nec recedentem coruptionis, ut Aristoteli placet. Cap. 39.
75r Num Cœlum universum, & ipse imprimis Sol à propria substantia calefaciat, moveaturq[ue], an, ut Aristoteli placet, aerem commovens, ... Cap. 40.
75r Stellæ omnes, & ipse imprimis Sol aerem conterens calorem Aristoteli facit. Cap. 41.
76r Aerem à Sole nullo pacto conteri posse. Cap. 42.
77r Modi, quibus Aphrodisæus, atque Auerroes aerem à Sole conteri ponunt, exponuntur, destruunturq[ue]. Cap. 43.
78r Calorem à Sole aerem conterente non fieri, quòd si it à fiat, nulla eius diversitatis causa reddi poßit. Cap. 44.
79v Lucem calidam esse, & sese multiplicandi, & à solidis resiliendi facultate præditam, & ibi omnino maiorem fieri calorem, ... Cap. 45.
81r Calorem non à Solis modò motu, sed ab eius itidem luce fieri non Aristoteli, sed iunioribus visum esse Peripateticis, ... Cap. 46.
82v Infirmatur Auerrois ratio, qua calorem luci abnegat, nec à propria illam natura, sed alia ratione calefaciendi facultatem habere contendit. Cap. 47.
83v Aliorum opiniones idem Auerroi ponentium, destruuntur, & lucem calidam esse, & Solis propriam declaratur. Cap. 48.
84v Solem, Cœlumq[ue] universum calidum & nec stellas, nec Solem ipsum solidum, renitentemq[ue]; esse. Cap. 49.
85v Cœlum propria natura moueri, quia scilicet calidum est, & cur circulo moveatur. Cap. 50.
85v Reiiciuntur oppositiones quædam. Cap. 51.
86v Quoniam Cœlum propria natura movetur, separatos, immotosq[ue], motores, à quibus moveatur, inquirendos non esse. Cap. 52.
86v Aristotelis rationes, quibus quodcumq[ue] movetur ab alio moveri declarat. Cap. 53.
87v Inanes dictas Aristotelis rationes, & quæ natura moventur, à seipsis moveri. Cap. 54.
89r A quonam alieno ignis moveri Aristoteli videtur, & non ab eo, sed à propria moveri illum natura. Cap. 55.
90v Primum movens immobile oportere esse Aristoteli videtur. Cap. 56.
91r Movens nullum immobile esse, ut Aristoteli placet. Cap. 57.
92v Ut sit semper Cœlum, semperq[ue], moveatur, incorporeo motore opus non habere. Cap. 58.
93r Num Cœlum suiipsius gratia, & proptere à moveatur, quòd mobile est, an motorem immobilem amans appetensq[ue]. Cap. 59.
95v Quæ Deum esse, & rerum omnium conditorem nobis declarare possunt. Cap. 60
Rückdeckel